Preventie en bestrijding financiële criminaliteit

Naast de Wft is de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) van belang voor een financieel dienstverlener, evenals de opsporingsdienst belastingdienst (FIOD) en het Openbaar Ministerie (OM). De AFM en DNB werken samen met de FIOD en het OM.

Binnen de accountantscontrole wordt er vaak aandacht besteed aan de onderwerpen.

-Wwft

– UBO

– Meldplicht

– Fraude

Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft)

Misdrijven, zoals witwassen en financieren van terrorisme moeten voorkomen worden.

Witwassen is illegaal geld omzetten naar geld waarvan lijkt dat dit een legale herkomst heeft. Pas na een geslaagd cliëntenonderzoek mag er een financiële dienst aangeboden worden, met uitzondering van de schadeverzekeringen.

Op basis van indicatoren kunnen transacties als ongebruikelijk worden aangemerkt. De instellingen moeten ongebruikelijke transacties melden.

Ultimate benificial owner (UBO)

Identificeren van een UBO is verplicht. Een UBO is de uiteindelijke belanghebbende van een vennootschap. Dit is van belang om witwaspraktijken te voorkomen en te zorgen voor een stabiel, integer en goed functionerend financieel systeem. In de toekomst zal er een UBO-register van start kunnen gaan.

Cliëntonderzoek

Een cliëntonderzoek is verplicht indien: een klant een financiële relatie wil aangaan, transacties > €15.000 incidenteel wil verrichten (of smurfgedrag = meerdere bedragen > € 15.000), twijfel over betrouwbaarheid van verkregen gegevens, bestaande relatie is betrokken bij witwassen of financiering van terrorisme.

Wat is een geslaagd cliëntonderzoek?

1. De identiteit van de klant is vastgesteld en geverifieerd.
2. Het doel van de klant is bekend.
3. De aard van de nieuwe relatie is bekend.

Afhankelijk van de soort dienstverlening kan een bepaald onderzoek worden verricht. Bij minder risicovolle producten kan volstaan worden met een vereenvoudigd onderzoek.

Verscherpt onderzoek is nodig bij Political Exposed Persons (PEP’s)

Identificatie middels geldig paspoort, Nederlandse identiteitskaart (of van een andere lidstaat), Nederlands rijbewijs (of van een andere lidstaat), reisdocumenten voor vluchtelingen en vreemdeling of vreemdelingendocumenten (vreemdelingenwet 2000).

Afgeleide identificatie = identificatie en verificatie zijn niet nodig, omdat een andere bank of financiële onderneming (in EU-lidstaat of land met vergelijkbaar toezicht) dit reeds heeft gedaan. In de praktijk wordt er een eerste overboeking gemaakt van de oude bankrekening naar de nieuwe bankrekening.

Meldplicht ongebruikelijke transacties

Een ongebruikelijke transactie moet gemeld worden bij de Financial Intelligence Unit (FIU).

Bij FIU-Nederland kan via goALM melding gemaakt worden. Dit systeem goALM maakt gegevensoverdracht internationaal mogelijk.

Vanuit de Wwft is er een lijst met wettelijke indicatoren, waaruit blijkt wanneer een transactie als ongebruikelijk moet worden aangemerkt (en gemeld moet worden).

Bijvoorbeeld bij transacties die niet bij de klant passen, waarbij de klant niet direct wil melden waar het geld vandaan komt, leningen met zekerheden van een buitenlandse rechtspersoon, grote buitenlandse betalingen in ongebruikelijke valuta.

Objectieve indicatoren: Beschrijving van een situatie wanneer een instelling verplicht moet melden. Dit verschilt per instelling.

Bijvoorbeeld geldwisselkantoor contante transacties vanaf € 2.000, banken transactie vanaf € 15.000 contant geld in vreemde valuta of omwisselen naar groter geld.

Subjectieve indicatoren: Aanwijzingen waaruit kan blijken dat een transactie ongebruikelijk is. De instelling heeft een onderzoekplicht.

Bijvoorbeeld een klant die een rekening opent in een andere plaats, een persoon die bij een onderneming ‘bestuurt’ zonder formeel deze functie te hebben, smurfgedrag (in delen transacties uitvoeren om < 15k te blijven).

Op basis van de richtlijnen van de NVB zijn voor bankmedewerkers handvatten beschikbaar om ongebruikelijke transacties te herkennen.

Fraudepreventie

Fraude is bedrog, gepleegd door vervalsing van administratie. Er is sprake van fraude als door bedrog een oneerlijk, vaak financieel voordeel wordt behaald ten koste van een ander persoon of bedrijf.

Er zijn drie fraudepreventie systemen: VIS, EVA en de CIS-databank.

VIS = Verification Information System – Een systeem om identiteitsfraude vast te stellen. Identiteitsfraude is dat een persoon zich voordoet als een ander persoon. Het VIS-systeem bevat gestolen en verloren gegevens van identiteitsbewijzen. Tegenwoordig worden de identiteitsbewijzen in Nederland op een centrale plek gemaakt om diefstal te verkleinen. Na invoer van het nummer van het identiteitsbewijs in het VIS systeem wordt nagegaan of er sprake is van een gestolen of verloren identiteitsbewijs.

EVA = Externe Verwijzingsapplicatie – Fraudetoets – Een systeem om na te gaan of klanten in het verleden fraude hebben gepleegd of pogingen tot fraude hebben ondernomen. Alleen NVB- of VFN-leden (financiële instellingen) hebben toegang tot EVA. Ook is via EVA een terroristenlijst beschikbaar.

CIS-databank = Registratiesysteem voor schadegevallen waaruit betrokkenen en geclaimde schades, oorzaken en hoogte van schade blijken. Ook is de CIS-databank te gebruiken voor de statistische gegevens om risico’s in te schatten. Verder is geregistreerd de opzegging van verzekeringen, ontzegging rijbevoegdheid, wanbetalers, vertrouwelijke meldingen (VM-registratie).

Een acceptant of schadebehandelaar kan niet alle gegevens in CIS inzien. Dit mag alleen een fraudecoördinator. Bij een hit moet dit dus doorgegeven worden.

Strafrechtelijk toezicht

Financieel expertisecentrum (FEC) = samenwerking OM, FIOD-ECD, DNB en AFM voor onderzoek criminele verbanden en bestrijding terrorismefinanciering.

Openbaar Ministerie (OM) = Handhaven van wetten, het opsporen en vervolgen ervan. De officier van justitie speelt hierin een belangrijke rol.

FIOD = Fiscale en economische criminaliteit.